Black Friday: koopjesdag of marketingtruc?

Online krijg je dezer dagen bijzonder veel aanbiedingen. Onze educatief medewerker Vincent buigt zich in dit artikel over Black Friday: een wereldwijd fenomeen dat zowel kansen als valkuilen biedt.

"Black Friday is een Amerikaanse traditie die inmiddels stevig voet aan de grond heeft gekregen in Europa", vertelt Vincent. "Het vindt plaats op de dag na Thanksgiving, een nationale feestdag in de VS die eigenlijk een oogstviering is. Volgens de traditie valt Thanksgiving op de laatste donderdag van november. De dag erna is dan Black Friday, al jaar en dag het startschot van het kerstshoppingseizoen."

Eerst verhogen, dan verlagen

In onze contreien lijkt Black Friday een maand te duren. “Het is vooral een hoogmis van marketing geworden. Het is ook te mooi om waar te zijn: hoge kortingen die je alleen op Black Friday krijgt. Als de vos de passie preekt…" waarschuwt Vincent.

Sommige winkels verhogen eerst de prijzen om daarna een spectaculaire korting aan te kondigen. “Het kan dus gebeuren dat je op Black Friday meer betaalt dan normaal. Dit soort praktijken speelt in op de ongeduldigheid en kooplust van consumenten, maar wie slim is, kijkt verder."

“Een andere strategie is het manipuleren van de zogenaamde referentieprijs, ofwel de prijs waarmee een product wordt vergeleken om het aantrekkelijker te maken. Winkels gebruiken hiervoor vaak een bedrag dat nauwelijks of nooit in de praktijk wordt gehanteerd, zoals de introductieprijs van een product. Dit is de prijs die bij de lancering van het product wordt geïntroduceerd en meestal hoger ligt dan de latere verkoopprijs. Hoewel zo'n referentieprijs indrukwekkend lijkt, geeft het vaak een misleidend beeld van de werkelijke waarde van het product.”

Hoe kan je dan wel nagaan of het een koopje is? “Ik raad aan om prijzen te vergelijken op verschillende websites en tools zoals Tweakers.net of Test-Aankoop.be te gebruiken. Zo krijg je inzicht in de prijsgeschiedenis en weet je of je écht een goede deal te pakken hebt."

Kijk uit voor schimmige webshops

Steeds meer aankopen gebeuren online. “Daarmee nemen ook de risico’s toe”, weet Vincent. “Nieuwe webshops schieten als paddenstoelen uit de grond, maar zijn lang niet allemaal betrouwbaar. Vroeger werd vaak gezegd dat een ‘https://’-verbinding een veilige website garandeert. Dat klopt technisch gezien nog steeds,  maar het zegt niets over de betrouwbaarheid van de verkoper zelf. Een webshop kan veilig ogen, terwijl je bestelling nooit geleverd wordt."

Vincent raadt aan om altijd rechtstreeks de url van een webshop in te typen. "Klik niet op links in sms’jes, e-mails of advertenties, hoe echt ze er ook uitzien. Controleer ook of er een fysieke winkel achter de webshop zit waar je terechtkunt voor nazorg. Zeker bij grote aankopen is dat een geruststelling."

Vincent benadrukt: "Niet elk koopje is een koopje. Als iets te mooi lijkt om waar te zijn, is dat meestal ook zo. Laat je niet blind maken door de marketinghype. Zowel Test-Aankoop als Tweakers weiden een heel deel van hun website aan Black Friday. Daar kan je de prijzen vergelijken en krijg je  interessante tips mee.”

Black Friday als cultuurfenomeen

Het blijft bijzonder hoe Black Friday, een typisch Amerikaanse traditie, hier voet aan de grond heeft. “Het is een voorbeeld van hoe marketing erin slaagt om een nieuwe feestdag te creëren. We importeren deze koopgekte zonder de context van Thanksgiving, waardoor het puur om de kortingen draait. Dat maakt het minder gezellig en meer een sport om koopjes te scoren”, stelt Vincent.

Het belangrijkste is dat we bewust blijven: “Laat je niet meeslepen door flashy advertenties en hoge kortingen. Gebruik tools, vergelijk prijzen en koop enkel wat je echt nodig hebt. Black Friday is een interessante kans, maar ook een test van je kritisch denkvermogen. En dat is een vaardigheid die elke dag van het jaar van pas komt”, besluit Vincent.

Strek je kritisch denken aan

LINC vzw helpt jou en je doelgroep met het aanscherpen van deze vaardigheden. Dat doen we in de workshops ‘Veilig online shoppen’, ‘Hoe publiek ben ik? Privacy op het internet’ en ‘Fake News’.